Open Standaarden
Dompel je onder in de digitale toekomst van onze gezondheid
We worden ouder, maar niet gezonder. Wel willen we langer gezond en vitaal zijn! Onze zorg is één van de beste in de wereld, maar op den duur onbetaalbaar als we 'zo doorgaan'. Om deze schijnbare tegenstellingen te doorbreken is een nieuwe kijk op gezondheid ontwikkeld: positieve gezondheid. Tegelijk ontluikt er een nieuwe benadering van het zorgsysteem, waarbij we niet alleen meer naar specialisatie kijken, maar het geheel meer integraal benaderen. Ook digitalisering is nodig om de doorbraken die we nodig hebben te bewerkstelligen.
Hoe kunnen we toewerken naar meer integrale digitale ondersteuning voor onze gezondheid?
Dompel je middels dit artikel onder in een toekomst met integrale digitale ondersteuning van onze gezondheid. Laat je meevoeren en exploreer hoe je zelf actief zou kunnen worden in jouw buurt. Heb je ideeën, vragen of opmerkingen? Mail hiervoor naar: info@betermetelkaar.org.
Schets van de context
Positieve Gezondheid
Deze brede benadering draagt bij aan het omgaan met fysieke, emotionele en sociale uitdagingen. Gezondheid is niet alleen onze staat van zijn, het is ook de manier waarop we omgaan met tegenslagen. Een betekenisvol leven staat centraal, waarbij mensen zelf regie houden en keuzes maken die aansluit bij hun intrinsieke motivatie. Gezondheid is niet alleen professioneel, het is ook ervaringsdeskundig, vrijwillig én samen!
Integrale benadering: van zorg naar gezondheid
De transitie naar een duurzamer zorgsysteem vraagt om een omkering van de aandacht: van zorg naar gezondheid. Er is een integrale benadering nodig, waarin de genoemde aspecten van positieve gezondheid als delen van een geheel ontwikkeld kunnen worden.
Digitalisering als sleutelcomponent
Daarnaast is er ook een grote rol weggelegd voor digitalisering. Op een laagdrempelige manier kun je onderzoeken welke digitale middelen er passen bij jouw behoeften. D.m.v. digitale ondersteuning voor jouw gezondheid, ook wel eHealth genoemd, kun je samen met anderen, op maat, aan jouw uitdagingen werken. Jouw proces kan op basis van jouw voorkeur inzichtelijk worden gemaakt voor jezelf, maar ook voor bekenden en voor mensen die jou ondersteunen.
Gezondheid ondersteund door een integraal digitaal systeem
Er is op dit vlak nog veel te doen. Zo is de digitale ondersteuning van de zorg nog ver achter op de digitale ondersteuning die we als consumenten gewend zijn te gebruiken. Dat komt onder meer omdat de zorg - terecht - een vrij conservatieve sector is. Ze wil wat goed is behouden en de veiligheid van de patiënt voorop stellen.
Hoe kunnen we dan toch toewerken naar een meer integrale digitale ondersteuning? Door mensen te faciliteren meer regie te nemen over hun gezondheid in relatie met de zorg. D.w.z. door samen met onze familie, vrienden, buurtgenoten op te trekken met professionals en ervaringsdeskundigen en hen het vertrouwen te geven dat we onze kijk op gezondheid en ons systeem samen kunnen veranderen.
In het onderstaande filmpje, uit de reeks verhalen van bewoners en professionals uit de proeftuinen en reflecties daarop van bestuurders, beleidsmakers, ICT leveranciers en specialisten (gehele reeks op de Homepage) , zien Sergej van Middendorp (Miles Ahead) en Roland Groen (Headease) eigen regie en verbinding in de verschillende verhalen steeds weer terug: ‘...zelf zo veel mogelijk kunnen doen, maar ook toch steeds weer de andere kant van de medaille, dat je elkaar daar voor nodig hebt.’ Het gesprek raakt veel onderwerpen die deze publicatie terugzien en geeft daarmee een mooie introductie op gezondheid ondersteund door een integraal digitaal systeem.
Leren van verschillende contexten
Voor het digitaliseren geldt dat we kunnen leren van hoe de grote internetbedrijven in relatie met consumenten werken. Zijn er principes toepasbaar in de context van gezondheid? Je ziet dat er bij gebruik personalisering mogelijk is, dat de consument keuzevrijheid heeft en dat het aanbod van verschillende partijen op elkaar aansluit. Dit is wat ‘boven water’ zichtbaar is.
Hoe ziet dat eruit in de context van gezondheid? Minder bekend bij het grote publiek is wat daar ‘onder water’ voor nodig is. Hoe ziet die onderwaterwereld eruit en hoe verhouden de verschillende organismen zich tot elkaar? We leggen uit hoe open standaarden een belangrijke rol spelen in het creëren van een duurzamer ecosysteem met meer bewegingsvrijheid voor eHealth ontwikkelaars, om zo sneller tot doorbraken te komen die ons boven water veiligheid, privacy, personalisering en keuzevrijheid bieden om vitaler te worden.
De ervaring ‘boven water’
In het filmpje van Lara en Mehmet schetsen we een boven water toekomst waar de principes personalisering, keuzevrijheid, samenwerking en veiligheid in verwerkt zitten. In het verhaal maakt Lara zich zorgen over haar vader Mehmet. Ze stelt een vraag op het digitale buurtplatform. Ze kan zichzelf aanmelden met een persoonlijk account of ze kan haar hulpvraag anoniem stellen. Ze ontvangt antwoord van zowel buren, professionals als ervaringsdeskundigen. Vanuit de vraag vindt er uitwisseling plaats van data in verschillende vormen en vanuit verschillende bronnen. Er is een snelkoppeling naar beeldbellen met de huisarts. Ook ontvangt Lara een uitnodiging voor activiteiten in de buurt, verschijnen er relevante zelfhulpprogramma’s en groepen met aan de vraag gerelateerde thema’s.
De randvoorwaarden ‘onder water’
Het filmpje toont een veilige omgeving, waarbij de gebruiker regie houdt en er multi-deskundig aanbod en advies samenkomt. Ook zijn drempels weggenomen in het gebruik. Bijvoorbeeld doordat je niet iedere keer opnieuw hoeft te registreren en in te loggen bij het gebruik van verschillende eHealth modules. Onder water zijn er randvoorwaarden nodig voor een drempelloze gebruikerservaring en de veilige uitwisseling van data zoals aanbod, content en contacten. Een integrale digitale benadering van gezondheid vraagt om technische afspraken tussen systemen uit gezondheid-, welzijn- en zorgomgevingen die op andere manieren werken, communiceren en waar andere regels gelden.
Open Standaarden
We onderscheiden drie verschillende soorten digitale systemen die integrale digitale ondersteuning voor je gezondheid mogelijk maken: persoonlijke-, sociale- en professionele gezondheidssystemen. Bij een app als Strava of Runkeeper kun je bijvoorbeeld je fiets- of ren prestatie met vrienden delen. Dit vraagt om samenwerking tussen een persoonlijk- en sociaal systeem. Er zijn afspraken nodig over hoe contacten uit jouw persoonlijk omgeving (contactenlijst in je telefoon) worden uitgewisseld in de sociale omgeving (bijvoorbeeld followers in strava en friends op social media). Een open standaard faciliteert deze gezamenlijke functie die met meerdere systemen gedeeld wordt met afspraken, specificaties, en technische componenten, zodat er veilige uitwisseling plaatsvindt. Veel open standaarden zijn beschikbaar onder open source licenties en daarmee voor iedereen gratis te gebruiken. Met nieuwe of bestaande open standaarden (en combinaties daarvan) kunnen verschillende systemen worden overbrugd.
HTI: een decentrale open standaard
Om de stappen van Lara zoals verbeeld in het eerder vernoemde filmpje mogelijk te maken, ontwikkelden we zo een technische open standaard, namelijk HTI, die onder water actief is om de uitwisseling van data mogelijk te maken tussen gezondheid-, welzijn- en zorgomgevingen en tussen persoonlijke-, sociale- en professionele gezondheidssystemen. Door deze Health Tools Interoperability (afgekort HTI) standaard kunnen verschillende website en programma aanbieders veilig samenwerken zonder jouw persoonsgegevens aan elkaar te verstrekken. Je kan anoniem gebruik maken van alle mogelijkheden die de websites en programma’s bieden en je hoeft je niet ieder keer opnieuw aan te melden, mailadressen of passwords te onthouden.
HTI werkt samen met andere technische open standaarden, zoals HL7 FHIR om samen te werken met hulpverleners in de gezondheidszorg, IRMA of DigiD voor online identificeren en Solid om data op te slaan in een persoonlijke kluis. Je krijgt door HTI meer keuzevrijheid en controle over jouw eigen persoonlijke informatie en er ontstaan nieuwe mogelijkheden voor gegevensuitwisseling tussen open en beveiligde werelden. Hier leggen we de HTI standaard uit in simpele taal.
Gezamenlijke functies
Aan de hand van de klantreizen en usecases van verschillende programma’s en initiatieven, herkennen we functionaliteiten voor het delen van data tussen de drie soorten systemen die voor meerdere partijen relevant zijn. Het kan echter uitdagend en kostbaar zijn om ze als enkele partij te realiseren, mede wegens de complexiteit van verschillende afsprakenstelsels. Vaak ligt de prioriteit van ontwikkelaars bij het onderscheidend vermogen van hun aanbod en de functionaliteiten die ze ontwikkelen. Toch is er veel winst te behalen door samen te werken!
Overlap van belangen
De gezamenlijke functies in het voorbeeld van Lara en Mehmet zijn: ‘single sign on’, ‘apps van derden starten’, 'toestemming geven', 'sociaal netwerk inzetten' en 'waarde transacties uitvoeren'. In het onderstaande plaatje is te zien welke standaarden er gecombineerd worden voor veilig en drempelloos gebruik. Lokale en landelijke gezondheid, welzijn en zorg organisaties, ICT-leveranciers en vrijwillige (burger) initiatieven kunnen hier samen aan werken door te schakelen op de overlap van belangen. Grote voordelen hiervan zijn dat er resources kunnen worden gedeeld, kruisbestuivingen worden bevorderd en systematisch gezamenlijke uitkomsten en (meer)waarde gerealiseerd.
Samenwerking én onderscheidend vermogen
In de samenwerkingen die we voor ogen hebben en waarmee we zijn gestart, wordt samen gemaakt, gedeeld en gemeten. Er wordt gebruik gemaakt van wat er al is en ieder kan voortbouwen op wat er wordt gemaakt. Individuele partijen varen daarnaast hun eigen koers en kunnen zich beter concentreren op het ontwikkelen van nieuwe functionaliteiten die meer onderscheidend vermogen en versnelling leveren.
Samenwerking én onderscheidend vermogen
De leveranciers van eHealth verhouden zich dus tot elkaar op basis van concurrentie, integratie en samenwerking. Concurrentie om jou het best passende aanbod te kunnen bieden, bijvoorbeeld door het ontwerpen van een interface die het best op aansluit op jouw behoeften. Er is integratie nodig, om de samenstelling van aanbod op elkaar aan te laten sluiten (zoals d.m.v. het sociale wijkplatform in het filmpje van Lara en Mehmet). De samenwerking kan worden beschreven als wederzijds afhankelijk en preconcurrentieel. Hierdoor blijft de regie in handen van de verschillende betrokken partijen (i.p.v. dat er monopolies ontstaan) en worden gezamenlijk onderhouden en doorontwikkeld. Meer weten over de urgentie van samenwerken? Lees verder in deze blog, waar Erik Gerritsen (voormalig secretaris van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) spreekt over een toekomst met een level playing field.
Onze ervaring & toekomst
Duiken
Toen wij 5 jaar geleden starten wisten we niet precies wat de grote oceaan ons zou brengen. We begonnen boven water heel klein en lokaal (op wijkniveau) in de leefwereld van mensen om klantreizen op te halen. Onder water gingen we de diepte in en kwamen we allerlei partijen tegen die een rol zouden kunnen spelen bij het ontwerpen van de gepersonaliseerde ervaring. We signaleerden dat deze partijen met verschillende randvoorwaarden werkten waardoor er weinig samenwerking was, maar zagen ook dat het aantal gemeenschappelijke functies dat de partijen nodig hebben wel te overzien was. Steeds kwamen we weer boven om concrete ervaringen uit de wijken en klantreizen op te halen en om ontwerpen te toetsen in de wijken.
Duiken
Inmiddels zijn in totaal via één open standaard tussen 2018 en 2020 meer dan 100 eHealth modules en (wijk)platforms van tien verschillende leveranciers, in verschillende combinaties met elkaar gekoppeld en in productie met honderden gebruikers. Een uitgewerkte maatschappelijke businesscase analyse, gemaakt samen met de bewoners en professionals in de wijk, laat zien dat dit model voor alle belanghebbenden gezondheidswinst oplevert tegen lagere kosten. Iedere geïnvesteerde 1,0 euro geeft na 4 jaar 1,64 euro in waarde (SROI factsheet). Meer lezen over onze resultaten tot nu toe? Lees hier verder in het interview van Pauline Huijzer met het GIDS Open Standaarden-team. In blog die volgde sprak ze de bestuursleden van Stichting Beter met Elkaar: Machteld Ploeg, Pita van Arkel en Maarten Klomp over hun ervaringen met de SamenBeter Proeftuin Wijken en de samenwerking met ICT-leveranciers rond GIDS Open Standaarden.
Een andere deep dive die we namen vol leerervaringen en waarvoor HTI is ingezet, is het FitKnip experiment. Boven water is het principe van de Fitknip simpel: het is een website waarop verschillende gezondheidsapps zijn verzameld en waarbij deelnemers met hun persoonlijk budget naar eigen inzicht eLearnings en apps kunnen aanschaffen. Een soort supermarkt voor apps. In onze volgende longread nemen we je mee in de lessen die we leerden bij dit experiment.
Snorkelen
Om op te schalen gaan we de breedte in en vergroten we ons bereik door de gaan snorkelen. In drie van de vijf proeftuin wijken zien we een door lokale, regionale, en landelijke organisaties gefinancierde doorontwikkeling van proeftuin wijken van ca. 10.000 inwoners naar een regio van 100.000 inwoners. In 2026 voorzien we analoog aan de factor 10 van bereik aan burgers, ook een factor 10 in de adoptie en het gebruik van de open standaarden in deze regio's.
De kosten (enkele miljoenen) die komen kijken bij het via pre-concurrentiële samenwerking realiseren van open standaarden vanuit een greenfield zijn een factor 10 minder ten opzichte van meer centraal geregisseerde veranderingen in de gegevensuitwisseling, die primair uitgaan van de afzonderlijke eisen en wensen van bestaande gezondheids-, welzijn- en zorgaanbieders (tientallen miljoenen).
VWS is blij dat er een de-facto standaard ontstaat voor het koppelen van eHealth programma's en wil steunen bij het proces van toelating via het Informatieberaad Zorg (lees er hier meer over). Dit draagt bij aan het vertrouwen van partijen om door te investeren in deze standaarden en deze Beter met Elkaar werkwijze. Zo werken we de komende 5 jaar voort voort aan de (door)ontwikkeling, adoptie en overdracht van één bestaande (HTI) en twee nieuwe open standaarden. Health Data Interoperability (HDI) zorgt ervoor dat eHealth kwaliteit standaard vindbaar wordt en eHealth gebruik standaard meetbaar wordt. Health Value Interoperability (HVI) zorgt ervoor dat waardetransacties bij het inzetten van eHealth op een standaard manier kunnen worden afgehandeld tussen verschillende financieringssystemen, zoals de fitknip, maar bijvoorbeeld ook je verzekering of je fitcoins.
Daarnaast breiden we de samenwerking uit en voorkomen verkokering, versnippering en monopolieposities van ICT in het greenfield van gezondheidsbevordering en preventie. In het onderstaande plaatje wordt dit zichtbaar.
Jouw activiteit?
Ben je actief in je eigen buurt of community in digitale ondersteuning op het gebied van gezondheid, welzijn en zorg, of vindt je het interessant om daar mee over leren of om mee te denken? In dit blog verkennen we de onderwaterwereld verder. Wellicht heb je een uitdaging die je wilt delen en kunnen wij je koppelen aan iemand met relevante kennis of ervaring. Neem gerust contact met ons op of bekijk hier hoe we kunnen samenwerken!